Spis treści
1. Jak hodować mrówki?
1.1. Ile mrówek mieści się w probówce?
1.2. Jakie wymiary probówki na start?
1.3. Jaki typ gniazda jest najbardziej polecany?
2. Jak karmić mrówki?
2.1. Które królowe należy karmić, a które nie?
2.2. Czy rozmiar ma wpływ na ilość niezbędnego pożywienia?
2.3. Jak karmić mrówki w probówce?
2.4. Jak założyć hodowlę karmową?
2.5. Czym karmić mrówki?
2.6. Jak powstaje pleśń i co jest przyczyną jej występowania?
3. Jak często hodowla mrówek słabo się wiedzie?
3.1. Pasożyty – czym są?
3.2. „DS” – co to takiego?
3.3. Czy pożywienie ma wpływ na rozwój śmiercionośnych jednostek?
3.4. Czy czerwone kuleczki są niebezpieczne?
3.5. Co robić, gdy królowa umrze?
3.6. Czy spokój to choroba?
4. Co się dzieje w kolonii?
4.1. Czy warto hodować same robotnice?
4.2. Czy formy płciowe pojawiają się szybko?
4.3. Czy królowe mają skrzydła?
4.4. Czy kolonia się czegoś boi?
4.5. Jak mrówki pokazują, że się boją?
4.6. Jak mrówki się nam odwdzięczą?
4.7. Jakie różnice są między robotnicami a królową?
5. Jakie warunki są potrzebne mrówkom do życia?
5.1. Jaka temperatura powinna być w gnieździe?
5.2. Jaka temperatura powinna być na arenie?
5.3. Jaka wilgotność powinna panować w formikarium?
5.4. Czy hibernacja jest konieczna?
5.5. Jak sprawdzić temperaturę/wilgotność w gnieździe?
6. Jak sprzątać u mrówek?
6.1. Sprzęt do sprzątania – jaki on jest?
6.2. Jak sprzątać i jednocześnie nie stresować mrówek?
6.3. Czy mrówki lubią chemiczne środki czystości?
6.4. Jak czyścić karmidełka/poidełka i inne talerzyki?
6.5. Jak czyścić probówkę?
6.6. Czy mogę sprzątać watę?
6.7. Jak zmienić czarną watę w probówce?
7. Ewolucja mrówek – jak to się stało?
7.1. Od os?
7.2. Myrmicinae – ważna grupa?
7.3. Czym jest plemię Attini?
7.4. Jakie były dawne mrówki?
8. Co to jest formikarium?
8.1. Czy mogę trzymać mrówki w akwariach żelowych?
8.2. Czym jest gniazdo korkowe?
8.3. Czym jest gniazdo ziemne?
8.4. Czym różni się formikarium betonowego od gipsowego?
8.5. Jakie pole przypada na mrówkę?
8.6. Wielkość areny i gniazda – jakie powinny mieć wymiary?
9. Jakie są wady i zalety hodowli mrówek?
9.1. Jakie są plusy?
9.2. Jakie są minusy?
9.3. Czy mrówki są pod ochroną?
1. Jak hodować mrówki?
1.1. Ile mrówek mieści się w probówce?
Oczywiście zależy to od jej wymiarów. W średniej wielkości (16 mm/100 mm) pojemniku znajdować się może około 100 – 150 robotnic (jeśli zbiornik z wodą nie zajmuje połowy gniazda i arena jest osobna; nie ma przegrody korkowej).
1.2. Jakie wymiary probówki na start?
Zdecydowanie polecam takie o wymiarach około 16 mm/100 mm. Zbiornik z wodą powinien zajmować około 1/4 – 1/5 probówki, a reszta może zostać wolna. Dla samotnej klasztornej królowej przestrzeń tą należy zmienić, wpychając watę bliżej. Pamiętajmy, że takie gniazdo musi mieć wentylację, więc wata nie będzie upchnięta.
1.3. Jaki typ gniazda jest najbardziej polecany?
Myślę, że betonowy. Świetnie utrzymuje on wilgoć, ale pamiętajmy o małym gnieździe na początek hodowli.
2. Jak karmić mrówki?
2.1. Które królowe należy karmić, a które nie?
Klasztorne poradzą sobie same, natomiast półklasztorne wymagają dodatkowego dokarmiania. Zazwyczaj te pierwsze posiadają „gruby” odwłok, a półklasztorne – nie.
2.2. Czy rozmiar ma wpływ na ilość niezbędnego pożywienia?
Tak, rozmiar mrówek i kolonii. Dwadzieścia głodnych Oecophylla smaragdina nie zje tyle, co tysiąc spragnionych jedzenia Solenopsis fugax.
2.3. Jak karmić mrówki w probówce?
Ja polecam podawać pokarm na specjalnej folii z aluminium. Możemy ją łatwo wyjąć i nie zabiera dużo miejsca. Zadaje się zarówno dla owadów, jak i dla miodu.
2.4. Jak założyć hodowlę karmową?
Nigdy nie widziałem drewnojada w naturze. W sklepie są one jednak dostępne za zaledwie kilka złotych. Takie osobniki można hodować. Pamiętajmy jednak, że do reprodukcji potrzebne są dorosłe chrząszcze, a mrówki jedzą jedynie larwy (te w brązowawym pancerzyku, poczwarki są zupełnie białe). Wszystkie jedzą warzywa oraz mięso (nic nie trzeba gotować).
2.5. Czym karmić mrówki?
Oprócz owadów, świetnie nadaje się miód (ekologiczny, najlepiej spadziowy), który ma zastąpić mszyce. Dobre są również galaretki, aczkolwiek znacznie uboższe w substancje odżywcze (ja podaję rzadziej niż raz na miesiąc). Messory nie są wybredne: im wystarczy ziarno i odrobina białka.
2.6. Jak powstaje pleśń i co jest przyczyną jej występowania?
Pleśń ma sprzyjające warunki głównie na brudnych karmidłach. Musimy je więc dosyć często czyścić. Czasami coś wyleje się na piasek (np. krew) i zapleśnieje.
3. Jak często hodowla mrówek słabo się wiedzie?
3.1. Pasożyty – czym są?
Pasożyty są niestety wielkim problemem i często ciężko jest się ich pozbyć. Czasami zdarza się, że się królowa i część potomstwa (i jakaś robotnica) nie zostały zaatakowane i można je swobodnie przenieść. Należy również pamiętać, że sytuacja ta występuje stosunkowo rzadko.
3.2. „DS” – co to takiego?
Hodowcy często używają nazwy „DS”, która oznacza „choroba”. Mrówki zaczynają się wtedy dziwnie zachowywać i masowo giną. Sytuacja ta jest jeszcze bardziej mało prawdopodobna od pasożytów.
3.3. Czy pożywienie ma wpływ na rozwój śmiercionośnych jednostek?
Tak. Jeśli karmidło nie jest stale czyszczone, prawdopodobieństwo zalęgnięcia się pasożytów znacząco wzrasta.
3.4. Czy czerwone kuleczki są niebezpieczne?
Niestety tak. Czerwone kuleczki to roztocza występujące głównie w Europie Południowej. Są one przyssane do ciała osobnika. Królowa po zaatakowaniu staje się problematyczna sama dla siebie. Nie jest w stanie czerwić, a potomstwo jest często zjadane. W Polsce są jeszcze rzadsze od „DS”.
3.5. Co robić, gdy królowa umrze?
Kolonia umiera, nie ma szans na przeżycie. Ma jednak potomstwo, co może utrzymać ją przez nieco dłuższy czas. Musimy wtedy szybko adoptować nową. Robimy to w lodówce.
3.6. Czy spokój to choroba?
Nie, spokój to zdrowie. Mrówki, które są bardzo szybkie (ruszające się przez kilka minut na arenie, bez zatrzymania) raczej niedługo przestaną służyć kolonii i umrą. Jedna z moich kolonii (Formica cinerea) nie wychodzi po pokarm zbyt często. Zdarza im się to raz na dwa tygodnie.
4. Co się dzieje w kolonii?
4.1. Czy warto hodować same robotnice?
Nie. Same robotnice się nie rozmnożą. Potrzebna jest im do tego królowa. Mrówki potrzebują czuć się potrzebne (właśnie dla królowej).
4.2. Czy formy płciowe pojawiają się szybko?
Nie, formy płciowe produkują jedynie dojrzałe kolonie (przeważnie kilka tysięcy osobników).
4.3. Czy królowe mają skrzydła?
Skrzydła potrzebne są królowym jedynie do odbycia lotu godowego. Matkom zakładającym gniazdo na sposób klasztorny ich mięśnie służą później jako dodatkowy pokarm. Po locie godowym młode księżniczki odrywają narzędzia lotu.
4.4. Czy kolonia się czegoś boi?
Tak, wielu rzeczy. Mrówki boją się przede wszystkim poruszania się gniazda (przesuwania bądź przemieszczania). Światło też nie jest mile widziane (jeżeli zostało one włączone gwałtownie).
4.5. Jak mrówki pokazują, że się boją?
Zaczynają biegać (bez celu). Potomstwo zostaje przesuwane, a królowa – przemieszcza się. Na szczęście wszystko kończy się po kilku minutach.
4.6. Jak mrówki się nam odwdzięczą?
Będziemy mogli je hodować, obserwować, opiekować się nimi, a przede wszystkim: mieć.
4.7. Jakie różnice są między robotnicami a królową?
Królowa jednej kolonii jest zawsze większa (chyba, że występują gamergate – płodne robotnice). Królowe często mają rozbudowany tułów i odwłok (na tułowiu są blizny po skrzydłach).
5. Jakie warunki są potrzebne mrówkom do życia?
5.1. Jaka temperatura powinna być w gnieździe?
Zależy to od gatunku; te z Europy nie wymagają dogrzewania (aczkolwiek mrówki z Europy Południowej powinniśmy podgrzewać).
5.2. Jaka temperatura powinna być na arenie?
Podobna do temperatury w gnieździe. Duże różnice nie są mile widziane. Gatunki z Europy Południowej muszą być dogrzewane jedynie w gnieździe, natomiast te z dalszych rejonów na arenie również powinny mieć ciepły wybieg.
5.3. Jaka wilgotność powinna panować w formikarium?
Zależy to głównie od gatunku. Każdy z nich ma swoje wymagania. Nie musimy jednak zmieniać warunków mrówkom z Polski.
5.4. Czy hibernacja jest konieczna?
Nie, gatunki spoza Europy nie potrzebują jej. Europejskie mrówki powinny jednak wejść w stan spoczynku. Dzięki temu królowa będzie lepiej czerwić.
5.5. Jak sprawdzić temperaturę/wilgotność w gnieździe?
Wystarczy tylko sprawdzać to na arenie. Jeśli będzie ona dobra, nigdzie indziej nie będzie wielkiej różnicy (chyba, że szyba zaparuje). Robimy to za pomocą specjalnego, małego termometru i higrometru. Są to przybory dostępne w wielu sklepach z mrówkami.
6. Jak sprzątać u mrówek?
6.1. Sprzęt do sprzątania – jaki on jest?
Są to głównie: pinceta, pędzelek. Jako dodatkową pomoc możemy zakupić szczoteczki i „haczyki pogrzebowe”.
6.2. Jak sprzątać i jednocześnie nie stresować mrówek?
Nie da się tak. Mrówki będą bardzo wystraszone, gdy przesuniemy szybkę i zaczniemy szturchać wszystko na arenie. Powinniśmy dlatego tworzyć naszym podopiecznym jak najlepsze warunki.
6.3. Czy mrówki lubią chemiczne środki czystości?
Nie. Mrówki mają bardzo dobrze rozwinięty węch. Posługują się nim nawet, gdy chcą przekazać jakąś informację kolonii. Lepiej czyścić zwykłą wodą.
6.4. Jak czyścić karmidełka/poidełka i inne talerzyki?
Najpierw trzeba wyskubać z nich pokarm, a następnie włożyć pod bieżącą wodę i czyścić aż do momentu, gdy wszystko się wymyje. Z poidełek wyjmujemy watę i przemywamy kilka razy wnętrze.
6.5. Jak czyścić probówkę?
Probówki nie czyścimy przy wacie. Od czasu do czasu warto jednak wyczyścić bliższą nam część szczoteczką.
6.6. Czy mogę sprzątać watę?
Nie, istnieje ryzyko uszkodzenia królowej w pobliżu. Na wacie mogą znajdować się także jaja, musimy dbać, aby nie doszło do ich uszkodzenia.
6.7. Jak zmienić czarną watę w probówce?
Waty w probówce nie wymieniamy, ponieważ razem z nią musiałyby wyjść wszystkie mrówki (zajmuje całą średnicę). Powinniśmy wymienić ją, przenosząc probówkę na arenę.
7. Ewolucja mrówek – jak to się stało?
7.1. Od os?
Tak. Mrówki wyewoluowały od os i stąd też ich żądła. To rozgraniczenie miało jednak miejsce wiele milionów lat temu i zarówno mrówki, jak i osy bardzo się zmieniły.
7.2. Myrmicinae – ważna grupa?
Do Myrmicinae należy wiele gatunków mrówek. Występuje tam wielkie zróżnicowanie.
7.3. Czym jest plemię Attini?
Plemię Attini to jedna z kilku podstawowych grup Myrmicinae. Obejmuje ona wiele gatunków mrówek.
7.4. Jakie były dawne mrówki?
Mrówki sprzed miliona lat były o wiele większe. Często słyszymy o skamielinie królowej Titanomyrma lubei.
8. Co to jest formikarium?
8.1. Czy mogę trzymać mrówki w akwariach żelowych?
Nie. Akwaria żelowe to „śmieci”. Mrówki nie są tam zdolne do rozwoju i szybko umierają. Robotnice powinny furażerować (wychodzić po pokarm), a nie żyć w nim. W takim pojemniku nie ma również bardzo potrzebnej strefy suchej, a pożywienie jest bardzo ubogie w substancje odżywcze.
8.2. Czym jest gniazdo korkowe?
Korek to popularny materiał na gniazda mrówcze. Ma on jednak tendencję do pleśnienia, więc ziarnojady będą się w nim kiepsko czuć. Najlepszym sposobem jest zalanie całego formikarium i odczekanie, aż pleśń zejdzie. Po kolejnym nawodnieniu będzie jej bardzo mało lub nawet wcale.
8.3. Czym jest gniazdo ziemne?
Gniazdo ziemne jest najmniej polecanym typem gniazda, gdyż mrówki często wybierają szczeliny między piaskiem a piaskiem. Trudność sprawia także nawodnienie, gdyż suche tunele zawalą się, a zbyt mokre – zaleją.
8.4. Czym różni się formikarium betonowe od gipsowego?
Formikarium gipsowe jest zrobione z gipsu. Przeważnie jest bardziej gładkie, ale słabiej utrzymuje wodę. Gniazda betonowe są zdecydowanie najlepsze ze względu na świetną wilgotność w środku.
8.5. jakie pole przypada na mrówkę?
Zdecydowanie bardzo małe. W gnieździe powinno być wiele mrówek, u gatunków z rodzaju Messor, może być w nim „czarno”. Arena musi być jednak spora, gdyż w naturze jest prawie nieskończona.
8.6. Wielkość areny i gniazda – jakie powinny mieć wymiary?
Arena powinna być minimum trzy razy większa od gniazda (jedynie przestrzeń użytkowa). Należy pamiętać, że w gnieździe powinno być prawie „czarno”. Wymiary 20 cm/10 cm/1 cm nie są wymiarami użytkowymi gniazda.
9. Jakie są wady i zalety hodowli mrówek?
9.1. Jakie są plusy?
Mrówki możemy przede wszystkim hodować, co jest ich wielką zaletą. Kolejnym atutem posiadania swojej kolonii jest również możliwość zachowania spokoju w nietypowych sytuacjach. Pomagają, gdy są za szybą. W normalnych warunkach mogą być źródłem strachu. To kolejny atut ich hodowli.
9.2. Jakie są minusy?
Głównie obowiązki. Mrówki tworzą bowiem jeden żywy organizm. W dodatku jest on wielki i ma duże zapotrzebowanie nie tylko na pokarm, ale także na miejsce. Trzeba więc trochę w nie zainwestować i dobrze zastanowić się przed zakupem królowej bądź kolonii mrówek.
9.3. Czy mrówki są pod ochroną?
Część mrówek jest pod ochroną. Często nazywamy je „rudymi mrówkami leśnymi”. Żyją one w lasach. Budują wielkie kopce ze ściółki oraz igliwia. Takich kolonii nie można hodować. W dodatku gatunki te mają wysokie zapotrzebowania na wszystko, gdyż ich kolonie osiągają do miliona osobników, a początki bywają wyjątkowe trudne ze względu za pasożytnictwo królowej.
